18 กรกฏาคม 2564 ครบรอบ 26 ปี “สมเด็จย่า” สวรรคต มูลนิธิแม่ฟ้าหลวงน้อมรำลึก 50 ปี สานต่อพระราชปณิธาน
สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี เสด็จสวรรคตเมื่อวันที่ 18 กรกฎาคม 2538 ล่วงเวลากว่า 26 ปี โดยพระราชปณิธานถูกสืบสานต่อ ผ่านมูลนิธิแม่ฟ้าหลวง ในพระบรมราชูปถัมภ์ ยังคงพัฒนาอย่างต่อเนื่องจนกำลังจะก้าวเข้าสู่ปีที่ 50 ด้วยพันธกิจสร้างป่าสร้างอาชีพ ยังประโยชน์โดยตรงแก่ประชาชนมาแล้วมากกว่า 1.2 ล้านคน
“ฉันจะปลูกป่าบนดอยตุง” คือพระราชดำรัส สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ในปี 2531 ได้ทรงเปลี่ยนชื่อมูลนิธิส่งเสริมผลผลิตชาวเขาไทยที่ทรงจัดตั้งเมื่อปี 2515 มาเป็นมูลนิธิแม่ฟ้าหลวงฯ องค์กรในพระบรมราชูปถัมภ์แห่งนี้จึงทำงานเพื่อประโยชน์แก่สังคมมานานถึง 50 ปี มีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง สอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลงของสังคม
โจทย์ของ “สมเด็จย่า” คือโครงการ ปลูกป่า ปลูกคน ในพื้นที่ซึ่งป่าถูกทำลาย มีการปลูกและค้าฝิ่น ซึ่งผลประจักษ์แล้วคือดอยตุงมี ป่าที่อุดมสมบูรณ์ประมาณ 9 หมื่นไร่ ประชาชนบนดอยราวหนึ่งหมื่นคนมีอาชีพที่ดี และประเทศไทยหลุดจากบัญชีประเทศหลักที่ปลูกฝิ่นตั้งแต่ปี 2547
จากการปลูกป่าธรรมชาติ มาสู่ป่าเศรษฐกิจ สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทรงเริ่มปลูกแมคคาเดเมียในปี 2532 และปลูกกาแฟในปี 2535 ทำให้เกิดอาชีพแก่ชุมชนในด้านต่าง ๆ ตามมาทั้งในกลุ่มอาหาร หัตถกรรม ท่องเที่ยว ฯลฯ สะสมเป็นประสบการณ์ให้มูลนิธิแม่ฟ้าหลวงฯ นำความรู้ขยายไปยังพื้นที่ต่าง ๆ ทั้งภายในและต่างประเทศในเวลาต่อมา
หลักการทรงงาน และรับสั่งของสมเด็จย่า ที่ว่า “คนเราต้องปรับตัว” เป็นเรื่องจริงและสำคัญเสมอ มูลนิธิแม่ฟ้าหลวงฯ ก็ยึดมาใช้ปรับการทำงานเพื่อให้เกิดประโยชน์ในสถานการณ์ต่าง ๆ ทั้งในและต่างประเทศ
กว่า 4 ทศวรรษ นับจากปี 2531 จนเมื่อการพัฒนาชุมชนบนดอยตุงครอบคลุมทั้งด้านธรรมชาติ เศรษฐกิจ การศึกษาและสาธารณสุขแล้ว มูลนิธิฯ จึงไปมีส่วนร่วมพัฒนาร่วมกับชุมชนอื่น ๆ ทั้งในประเทศและต่างประเทศ สร้างประโยชน์โดยตรงแก่ประชาชนที่มาร่วมพัฒนาประมาณ 1,240,000 คน ได้แก่
2545 โครงการพัฒนาหย่องข่า เมียนมา
2548 โครงการปลูกป่าปางมะหัน จังหวัดเชียงราย
2549 โครงการปลูกป่าและชาน้ำมัน ปางมะหัน จังหวัดเชียงราย
2549 โครงการพัฒนาจังหวัด บัลคห์ อัฟกานิสถาน
2549 โครงการพัฒนาอาเจะห์ อินโดนีเซีย
2552 โครงการปลูกป่าจังหวัดน่าน
2554 โครงการกล้าดี 13 จังหวัดภาคกลาง
2554 โครงการพัฒนาเยนันชอง เมียนมา
2556 โครงการพัฒนาเมืองสาด เมียนมา
2561 โครงการพัฒนาหนองตะยา เมียนมา
2561 โครงการร้อยใจรักษ์ จังหวัดเชียงใหม่
จากความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วของปัญหาสภาพภูมิอากาศของโลกและทิศทางของประชาคมโลก ทำให้มูลนิธิแม่ฟ้าหลวงฯ เริ่มขยายบทบาทของการปลูกป่าให้เกิดเป็นบริบทของประเทศไทยที่มีความตื่นตัว ทั้งจากภาคเอกชน ตลาดหลักทรัพย์ องค์การก๊าซเรือนกระจก และกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มูลนิธิแม่ฟ้าหลวงฯ ก็ใช้ประสบการณ์ด้านการดูแลป่าเข้ามาช่วยให้เกิดเป็นมิติใหม่ของป่า
มูลนิธิแม่ฟ้าหลวง ได้ลองทำงานร่วมกับประชาชนในอำเภอเมือง อำเภอขุนยวม และอำเภอแม่ลาน้อย จังหวัดแม่ฮ่องสอน ร่วมกันพัฒนาป่าชุมชนที่นอกจากจะสร้างกลุ่มอาชีพจากป่าแล้ว ยังร่วมกันพัฒนามาตรฐานของป่าเพื่อนำไปสู่รายได้ที่ยั่งยืนจากคาร์บอนเครดิต จนพร้อมจะขยายไปยังอีก 16 ป่าชุมชนในเชียงราย เชียงใหม่ แม่ฮ่องสอน และพะเยา รวมพื้นที่ 20,000 ไร่
จากพระราชปณิธาน ผ่านพระดำรัส “ฉันจะปลูกป่าบนดอยตุง” เมื่อกว่าสามทศวรรษที่แล้ว จนในวันนี้ เมล็ดพันธุ์ที่ได้ทรงบ่มเพาะในใจคน กระจายและขยายพันธ์ ไปสร้างคุณประโยชน์แก่สังคมอย่างไม่สิ้นสุด
